کامیابی‌ها و ناکامی‌های جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به اهداف سیاسی با توجه به سند چشم‌انداز 1404

بعد از انقلاب اسلامی، برنامه‌های توسعه و اسناد بی‌شماری در جهت دستیابی به اهداف سیاسی تنظیم گردید. شناخت کامیابی‌ها و ناکامی‌های این اسناد همچون سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ می‌تواند در دستیابی به اهداف سیاسی کمک‌کننده باشد. این پژوهش به بررسی کامیابی‌ها و ناکامی‌های جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به اهداف سیاسی با توجه به سند چشم‌انداز 1404 پرداخت. با استفاده از رویکرد کیفی و روش توصیفی-تحلیلی و بهره‌گیری از ترکیب رهیافت‌های توسعه مشخص شد که در زمینه احیاکنندگی آموزه‌های اسلامی و مردم‌سالاری دینی؛ امنیت و بازدارندگی همه‌جانبه؛ نقش روشنگری و عدالت؛ مشروعیت و کارآمدی نظام سیاسی؛ نقش حفظ استقلال و اقتدار و تأکید بر اصل عزت به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه‌های سیاسی سند چشم‌انداز، کامیابی‌ها و ناکامی‌هایی حاصل شده است. در این راستا، اطمینان به سرمایه‌گذاری داخلی؛ کاستن از نقش دولت در تمامی جنبه‌های سیاست کشور؛ تأکید بر مردم‌سالاری دینی و حفظ مردم در صحنه؛ هموار نمودن عدالت اجتماعی؛ نقد و مطالبه گری، بیان مشکلات و رفع خلأها با ارائه راهکار؛ و نهادینه شدن گفتمان سیاست‌های بلندمدت می‌توانند مهم‌ترین راه‌کارها برای تحقق اهداف سیاسی سند چشم‌انداز باشند.

Knowledge of political interpretation

Vol 5, No 17, winter 2023

                                                    ppt 17-47 Received: 31/10/2024 Accepted: 03/02/2025

 Successes and failures of the Islamic Republic of Iran in achieving political goals according to the vision document of 1404

Ashkan Saberi-Nik 1

Mojtaba Shariati

Abstract

After the Islamic revolution, countless development programs and documents were prepared to achieve political goals. Knowing the successes and failures of these documents, such as the 1404 vision document, can help in achieving political goals. This research investigated the successes and failures of the Islamic Republic of Iran in achieving political goals according to the vision document of 1404. By using the qualitative approach and the descriptive-analytical method and using the combination of development approaches, it was determined that in the field of revitalization of Islamic teachings and religious democracy; comprehensive security and deterrence; the role of enlightenment and justice; The legitimacy and efficiency of the political system; The role of preserving independence and authority and emphasizing the principle of dignity as the most important political components of the vision document, successes and failures have been achieved. In this regard, ensuring domestic investment; Reducing the role of the government in all aspects of the country's politics; Emphasis on religious democracy and keeping people in the scene; smoothing social justice; criticizing and demanding, stating problems and solving gaps by providing solutions; And the institutionalization of long-term policy discourse can be the most important solutions to realize the political goals of the vision document.

Key Word: successes, failures, political goals, vision document 1404.

فهرست منابع

آبراهامیان، یرواند. (1397). ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی. ترجمه کاظم فـیروزمند، حسن شمس آوری و محسن مدیرشانه چی، چاپ چهاردهم، تهران: نشر مرکز.

آذرشب، محمدتقی. (1397). ارزیابی توسعه آتی کشورهای منطقه در افق 1404 و اثرات آن بر ایران. مطالعات آسیای جنوب غربی، 1 (3): 101-79.

آل یاسین، احمد. (1392). تاریخچه برنامه‌ریزی توسعه در ایران. تهران: نشر سمر.

اخوان کاظمی، مسعود؛ نیکونهاد، ایوب. (1397). شناسایی و تحلیل پیشران‌های توسعه سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی؛ سناریویی مطلوب برای آینده. پژوهش‌های سیاست اسلامی، 3 (14): 40-11.

افتخاری، اصغر؛ نادری، باب؛ اناری، مهدی؛ میسمی، حسین. (1390). بازخوانی الزامات امنیتی سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404؛ رویکردی چندجانبه. راهبرد، 20 (60): 53-80.

امامی، صادق. (1392). بایسته های عدالت اجتماعی در سند چشم انداز 20 ساله. دو هفته نامه تراز، 13 (1): 10-1.

ایزدی، رجب؛ حیدرپور، مرتضی. (1394). برنامه‌های پنج‌گانه توسعه در دوران پهلوی و انقلاب اسلامی ایران. جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 4 (2): 27-1.

بابایی، مرتضی؛ باباپور، محمدمهدی؛ قاسمی، علی. (1390). هویت فرهنگی انقلاب اسلامی ایران: فرصت‌ها، چالش‌ها و چشم‌انداز آینده. مطالعات انقلاب اسلامی، 15 (52): 137-158.

بدیع، برتران. (1375). توسعه سیاسی. ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: نشر قومس.

بشیریه، حسین. (1395 الف). موانع توسعه سیاسی در ایران. چاپ دهم، تهران: انتشارات گام نو.

بشیریه، حسین. (1395 ب). آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی). چاپ سیزدهم، تهران: نشر نگاه معاصر.

پورسعید، فرزاد. (1396). عدالت منطقه‌ای در چشم‌انداز 1404. مطالعات راهبردی، 5 (78): 194-187.

تصدیقی، محمدعلی؛ تصدیقی، فروغ. (1389). بررسی مؤلفه‌های امنیت سیاسی و اجتماعی در افق چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران. تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 5 (9): 170-135.

جعفری، علی اکبر؛ جواد قربی، سید محمد. (1395). مولفه های منابع سیاسی قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران در افق سند چشم انداز 1404. پژوهش های سیاست اسلامی، 4 (9): 94-75.

حشمت زاده، محمدباقر؛ حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ طالبی، محمدعلی. (1396). بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران. جستارهای سیاسی معاصر، 8 (1): 24-1.

دارابی، علی. (1391). مردم‌سالاری دینی و نسبت آن با توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. مطالعات سیاسی، 5 (18): 89-61.

دهشیری، محمدرضا؛ غفوری، مجتبی. (1394). الزامات راهبردی جمهوری اسلامی ایران در قبال سیاست‌های خاورمیانه‌ای جدید آمریکا. سیاست‌های راهبردی و کلان، 3 (12): 22-1.

ذکی، یاشار؛ فرجی، محمدرضا. (1398). بنیان‌های ژئوپلیتیک پیشرفت در برنامه‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران. سیاست متعالیه، 7 (25): 256-235.

ربیع زاده، محمد؛ خواجه سروی، غلامرضا. (1399). اثربخشی توسعه سیاسی در برنامه‌های پنج‌ساله توسعه مطابق با رویکرد سند چشم‌انداز بیست‌ساله افق 1404 ایران. راهبرد، 29 (96): 28-5.

ربیع زاده، محمد؛ خواجه سروی، غلامرضا. (1399). اثربخشی توسعه‌سیاسی در برنامه‌های پنج‌ساله توسعه مطابق با رویکرد سند چشم‌انداز بیست‌ساله افق 1404 ایران. راهبرد، 29 (3): 28-5.

ربیعی، کامران. (1399). دولت توسعه‌گرا و چالش‌های توسعه اقتصادی در ایران (1357-1398). جامعه‌شناسی تاریخی، 12 (1): 143-105.

رضایی، جعفر؛ حسینی، علی؛ امام‌جمعه زاده، سیدجواد؛ آقاحسینی، علیرضا. (1398). آسیب‌شناسی الگوی عدالت در دولت‌های جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر اندیشه مطهری و امام خمینی. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 7 (27): 95-67.

رهبر، عباسعلی. (1390). ابعاد معنوی و تمدنی انقلاب اسلامی. به کوشش جلال درخشه، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

رئیس دانا، فریبرز. (1381). اقتصاد سیاسی توسعه. تهران: نشر نگاه.

ساعی، احمد. (1388). مسائل سیاسی و اقتصادی کشورهای جهان سوّم. تهران: انتشارات سمت.

سریع‌القلم، محمود. (1382). دگرگشت شخصیت ایرانی؛ سنگ‌بنای توسعه کشور. مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 5 (11): 21-12.

سریع‌القلم، محمود. (1386). عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های مطالعات استراتژیک.

شفیعی، سعیده؛ صبوری دیلمی، محمدحسن. (1388). بررسی شیوه های مبارزه با پدیده پول شویی با تأکید بر راهکارهای مالیاتی. پژوهشنامه مالیات، 17 (5): 169-137.

عابدی، محمد؛ سلطانی، لقمان. (1399). رابطه نظام اداری و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران (با بهره‌گیری از الگوی نظری جاگورایب). سیاست، 50 (2): 629-649.

عالم، عبدالرحمان. (1395). بنیادهای علم سیاست. چاپ چهاردهم، تهران: نشر نی.

عرفانی، سهراب؛ مبینی دهکردی، علی؛ افتخاری، اصغر؛ مرادیان، محسن؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1401). الزامات تامین امنیت در افق سند چشم انداز 1404. امنیت ملی، 12 (43): 32-7.

عزیزی، محسن؛ حسن‌زاده، حسین. (1398). اقتصاد مقاومتی و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 9 (33): 59-39.

عظیمی، حسین. (1378). ایران امروز در آینده مباحث توسعه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

علایی، حسین. (1391). امنیت پایدار در سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه آفاق امنیت، 15 (5): 147-119.

عیوضی، محمدرحیم؛ منصورزاده، محمدباقر. (1390). تأثیر فرهنگ‌سازی سیاسی رسانه ملی بر فرآیند توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. مطالعات روابط بین‌الملل، 4 (15): 90-63.

غنی نژاد، موسی. (1395). اقتصاد و دولت در ایران: پژوهی درباره ریشه‌ها و علل تداوم اقتصاد دولتی در ایران. تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.

فوزی، یحیی؛ فیروزی، آیت اله. (1399). چالش‌ها و راهبردهای تحقق عدالت اجتماعی بر اساس روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها. جستارهای سیاسی معاصر، 11 (2): 148-117.

قاسمی، فرج اله. (1389). کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران، شاخصه‌ها و مکانیسم‌ها از منظر امام خمینی (ره). مطالعات انقلاب اسلامی، 7 (23): 177-153.

کتابی، امیرعلی؛ سبزی، داود؛ شیخ محمدی، علی‌رضا. (1397). چگونگی تحقق گفتمان مردم‌سالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران و تأثیر آن بر توسعه سیاسی ایران. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 7 (25): 119-97.

گروسی، سعیده. (1386). بررسی رابطه اعتماد اجتماعی و احساس امنیت. دانش انتظامی، 33 (5): 39-26.

محمدی ضیا، علی؛ آل غفور، محمدتقی. (1399). ارزیابی کارآمدی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران در تحقق عدالت سیاسی با تأکید بر مناصب سیاسی. پژوهش‌های سیاست اسلامی، 7 (15): 320-297.

مصلی نژاد، عباس؛ محمدزاده، اصغر. (1395). برنامه سوم توسعه (1379-1383)؛ زمینه‌ها، اهداف، کامیابی‌ها و ناکامی‌ها. راهبرد، 25 (79): 176-157.

معزی، علی؛ وثوقی، سعید. (1397). نسبت «امنیت» و «توسعه» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. سیاست جهانی، 7 (2): 54-27.

معینی پور، مسعود. (1388). بررسی تطبیقی الگوی توسعه سیاسی هانتینگتون با الگوی رشد سیاسی در جامعه مهدوی. مشرق موعود، 3 (12): 106-79.

موثقی، احمد. (1391). نوسازی و توسعه سیاسی. تهران: انتشارات میزان.

موسوی، سیدصدرالدین؛ قربی، سید محمدجواد. (1392). الهام بخشی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند چشم‌انداز 1404. قدرت نرم، 3 (9): 133-113.

مومنی، فرشاد. (1394). اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز. تهران: نقش و نگار.

میسایی، قاسم؛ دین‌پرست، فائز؛ تقی پور، عباس. (1398). بررسی جایگاه توسعه سیاسی در برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 8 (28): 184-155.

نورث، داگلاس. (1397). خشونت و نظم‌های اجتماعی: چارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبت‌شده. ترجمه جعفر خیرخواهان. تهران: انتشارات روزنه.

نیلی، مسعود. (1387). دولت و رشد اقتصادی در ایران. تهران: نشر نی.

واعظی، حسن. (1393). کامیابی‌ها و ناکامی‌های توسعه در ایران: نقش دولت‌های پنجم تا یازدهم در توسعه سیاسی؛ اقتصادی؛ اجتماعی و فرهنگی کشور سال‌های 1368 تا 1392. تهران: شرکت نشر کتاب هرمس.

هوشمند، داریوش. (1398). موانع تحقق اهداف سند چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران از منظر اقتصاد سیاسی. تهران: انتشارات هرمس.