بازنمایی دست‌مایه‌های هویتی نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران روسیه و ترکیه در دوران پس از جنگ سرد

سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در طول دو سده ی اخیر روابط پر نوسانی با کشورهای اروپایی و امریکای شمالی (مجموعه‌ی غرب) داشته‌اند. این روابط پس از جنگ دوم جهانی همواره با افت‌وخیز همراه بوده است. این شرایط باعث شده است تا بعد از جنگ سرد و شروع هزاره‌ی جدید نوعی سرخوردگی و عدم موفقیت در روابط این سه کشور و غرب شکل گیرد که حاصل آن گرایش‌هایی با شدت و ضعف متفاوت و نوسان داد به سمت کشورهای شرقی (آسیایی) در قالب گرایش به شرق در مواضع اعلامی و عملی (مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) بروز یابد. سؤال مطرح‌شده در این مقاله این است که: چرا نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران، روسیه و ترکیه در دوران پس از جنگ سرد تقویت‌شده است؟ فرضیه‌ی مقاله این است که پیشینه مرزبندی هویتی کشورهای ایران، روسیه و ترکیه با غرب و رودررویی این کشورها با هویت هژمونیک غرب در دوران پس از جنگ سرد، سبب تقویت نگاه به شرق در سیاست خارجی این کشورها شده است. مقاله‌ی در چارچوب نظریه‌ی برسازی (سازنده گرایی) در سیاست خارجی (مهم شدن هویت ها و کناکنش ها) و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی در پی یافتن پاسخ سؤال بالا و تائید فرضیه‌ی طرح‌شده، به این نتیجه رسیده است که هم هویت تاریخی، دینی و تمدنی، هم هویت جغرافیایی (مرزبندی‌های جغرافیایی) و هم موانع و فشارهای هویت هژمونیک غرب در گرایش این سه کشور به شرق و آسیا نقش‌آفرین بوده است.

Knowledge of political interpretation

Vol 4, No 11,Spring 2022

ppt 95- 124 Received: 24, FEB, 2022

Accepted: 05, MAY, 2022

Examining the importance of the Silk Road in Chinese foreign policy

Saeed Mirtorabi[1]

Mohammad vardezade kohvade[2]

Abstract

The three countries of Iran, Russia and Turkey have had fluctuating relations with European countries and North America (Western group) during the last two centuries. These relations have always been associated with setbacks since World War II. This situation has led to a kind of frustration and failure in the relations between the three countries and the West after the Cold War and the beginning of the new millennium, which resulted in tendencies with different strengths and weaknesses and fluctuated towards Eastern (Asian) countries in The form of orientation towards the East should be expressed in declarative and practical positions (political, economic and cultural relations). The question posed in this article is: Why has the view of the East been strengthened in the foreign policy of Iran, Russia and Turkey in the post-Cold War era? Our hypothesis is that: "The background of the identity borders of Iran, Russia and Turkey with the West and the confrontation of these countries with the hegemonic identity of the West in the post-Cold War period, has strengthened the view of the East in the foreign policy of these countries Is The present article uses the theory of constructivism in foreign policy (the importance of identities and interactions uses library and Internet resources to find the answer to the above question and confirm the hypothesis. It has been concluded that both historical, religious and civilizational identity, geographical identity (geographical demarcations barriers and pressures of Western hegemonic identity have played a role in the tendency of these three

countries to East and Asia.

Keywords: Identity, Looking East, Cold War, Construction (Constructivism)

[1]Associate Professor of International Relations, Kharazmi University, Tehran. Iran.

Saeedmirtorabi@gmail.com

[2]Master of International Relations, Kharazmi University, Tehran. Iran.

Politician.m.2014@gmail.com

منابع

اطهری مریان، سید اسدالله و دهقانی، بدری (1387)، ترکیه و اتحادیه ی اروپا: الحاق یا شراکت راهبردی؟، فصلنامه ی مطالعات خاورمیانه، سال پانزدهم، شماره ی (3 و 4)، صص 64-41.

آمریکایی‌ها به دنبال حاکمیت هژمونی در جهان هستند، شبکه اطلاع رسانی راه دانا، در تاریخ 31/5/1394، به آدرس: www. Dana.ir

ثقفی عامری، ناصر (1379)، سیاست امنیتی روسیه، فصلنامه ی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ی (31)، صص 28-9.

ثمودی پیله رود، علی رضا و اکبری، محمد (1391)، پوتین، تغییر یا تداوم سیاست خارجی روسیه در دوره ی جدید، فصلنامه ی آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ی (77)، صص 78-55.

جوادی ارجمند، محمدجعفر (1392)، رابطه ی هویت و منافع در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با تکیه‌بر رویکرد سازه انگاری، فصلنامه‌ی تحقیقات سیاسی و بین المللی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره ی (15)، صص 71-47.

دانش نیا، فرهاد، احمدیان، قدرت و هاشمی، مسعود (1392)، هویت تاریخی، نوعثمانی گری و سیاست خارجی ترکیه، فصلنامه ی مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال دوم، شماره ی (7)، صص 60-35.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1394)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ ششم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

زادوخین، آ. گ (1384)، سیاست خارجی روسیه، ترجمه ی مهدی سنایی، تهران: ابرار معاصر.

زمانی، ناصر (1392)، تحلیل ریشه ها و ماهیت بحران اوکراین: تشدید تنش شبه جنگ سرد بین روسیه و غرب، فصلنامه ی سیاست خارجی، سال بیست و هفتم، شماره ی (4)، صص 918-889.

سنایی، اردشیر (1378)، تنش زدایی در روابط خارجی ایران و اتحادیه ی اروپا، مجله ی برداشت.

شریعتی نیا، محسن و توحیدی، زهرا (1392)، ایران و قدرت ساختاری غرب، فصلنامه ی روابط خارجی، سال پنجم، شماره ی (3)، صص 149-125.

شوری، محمود (1386)، انگاره های شکل دهنده ی هویت روسی، فصلنامه‌ی راهبرد، شماره ی (43)، صص 161-147.

شولت، یان آرت (1386)، نگاهی موشکافانه بر پدیده ی جهانی‌شدن، ترجمه ی مسعود کرباسیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

صادقی، زهرا (1388)، تجزیه‌وتحلیل مفهوم شرق و جایگاه آن در سیاست خارجی دولت نهم در ایران، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، استاد راهنما: نوذر شفیعی، استاد مشاور: حسین مسعود نیا، دانشگاه اصفهان، دانشکده‌ی علوم اداری و اقتصاد.

طارمی، کامران و مرادی، ایرج (1393)، بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه ی اروپا در سه دهه ی اخیر، پژوهش نامه ی روابط بین الملل، صص 166-133.

عزیز نژاد، صمد و سیدنورانی، محمدرضا (1388)، بررسی آثار تحریم بر اقتصاد ایران با تأکید بر تجارت خارجی، مجلس و پژوهش، سال شانزدهم، شماره ی (61)، صص 210-165.

عسگر خانی، ابو محمد، ثمودی پیله رود، علی رضا و نورعلی وند، ناصر (1392)، حوزه های همکاری و اختلاف روسیه با ناتو پس از جنگ سرد، فصلنامه ی مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ششم، شماره ی (12)، صص 134-115.

عطایی، فرهاد (1378)، نگرش جدید در سیاست منطقه ای ترکیه، فصلنامه‌ی مطالعات خاورمیانه، مرکز پژوهش علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سال ششم، شماره ی (3، پیاپی 19)، صص 123-107.

قنبر لو، عبدالله (1392)، بنیادهای اقتصادی سیاست خارجی ترکیه، فصلنامه ی روابط خارجی، سال پنجم، شماره ی (4)، صص 97-71.

کرمی، جهانگیر (1383)، سیاست امنیت روسیه در برابر غرب، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک دفاعی.

کرمی، جهانگیر (1389)، روابط ایران- شوروی در سال های 1368 تا 1388: بسترها، عوامل و محدودیت ها، مطالعات اوراسیای مرکزی، مرکز مطالعات عالی بین المللی، دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، سال سوم، شماره ی (6)، صص 136-111.

کوشکی، محمدصادق و رنجبر محمدی، مصطفی (1393)، منطقه گرایی جدید در سیاست خارجی ترکیه پس از جنگ سرد (با تأکید بر مؤلفه‌های فرهنگی و اقتصادی)، فصلنامه ی پژوهش-های منطقه ای، شماره ی (6)، صص 93-45.

لواسانی، سید محمدحسین (1384)، عضویت ترکیه در اتحادیه ی اروپا، همشهری دیپلماتیک، شماره-ی (70).

محمدی، مصطفی (مرداد و شهریور 1390)، فدراسیون روسیه و سیاست نگاه به شرق، دو ماه‌نامه‌ی تحولات ایران و اوراسیا (ایراس)، شماره ی (34)، صص 38-28.

مشیر زاده، حمیرا (1383)، سازه انگاری به‌عنوان فرا نظریه‌ی روابط بین الملل، مجله دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، سال 83، شماره ی (65)، صص 143-113.

مهر پور، حسین (1374)، حقوق بشر در اسناد بین المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر اطلاعات.

نظری، علی اشرف و قنبری، لقمان (1391)، خاص گرایی فرهنگی و بازتولید هویت های دینی: با تأکید بر جنبش بیداری اسلامی، مجله ی مطالعات جهان اسلام، شماره ی (3). صص 151-123.

نمایه‌ی آماری سازمان توسعه‌ی تجارت ایران، فروردین 1394: دفتر برنامه‌ریزی تجاری

واعظی، محمود (1387)، تجربه‌ی جدید در ترکیه، تقابل گفتمان‌ها، فصلنامه‌ی راهبرد، سال 16، شماره ی‌ (47)، صص:79-43.

وزارت صنعت، معدن و تجارت (1391)، برنامه ی راهبردی صنعت، معدن و تجارت، تهران: وزارت صنعت، معدن و تجارت، به آدرس: www.mimt.gov.ir

هادیان، ناصر (1382)، سازه انگاری از روابط بین الملل تا سیاست خارجی، فصلنامه ی سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره ی (4)، صص 949-915.

Barker, M (1989), “Ideology, Power and the Informational Society and the Global Economy”, New Left review, 204.

Davutoglu, Ahmet(2008). “Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007”, Insight Turkey, vol. 10, no 1.

Lo, Bobo (2008),"Axis of Convenience, Moscow, Beijing and the New Geopolitics", Royal Institute of the International Affairs, Brooking Institution Press.

Martjin, Grifiiths (1999). Fifty Key Thinkers in International Relation, London: Routledge.

Mesbahi, Mohiaddin (2001), “Iranian Foreign Policy towards Central Asia and the Caucasus”, in J. Esposito and R. K. Ramazani, eds. Iran at the Crossroads, Palgrave-Macmillan Academic Publishing.

presstv (1 بهمن 1394), متهم کردن سران روسیه در مرگ جاسوس سابق، https://www.presstv.ir/Detail/2016/01/21/446751/-Alexander-Litvinenko-Theresa-May-Putin-

Philips, A (2007), “Constructivism”, in Martin Griffiths, International Relations theory for the 21 Century, London and New- York: Routledge, pp: 60-75.

Sinan Ulgen(December 2010). A Place in the Sun or Fifteen Minutes of Fame? Understanding Turkey’s New Foreign Policy, Carnegie Europe, Number 1.

Tomlinson, John (2006), GlobalizationandCulture

Wendt, A (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press.

www.Pri.com

www.Sipro.or

Zevelev, Lg December 2016), ‘Russian National Identity and Foreign Policy’ a Report of the CSIS Russia and Eurasia Program.