تأثیر فرایند جهانی‌شدن و فضای مجازی بر هویت ملی و الزام پیش روی دولت ها

هدف این مقاله، بررسی چگونگی تأثیر فرایند جهانی شدن و فضای مجازی بر هویت ملیِ جوامع و الزام پیش¬روی دولت‌ها به منظور صیانت از هویت ملی در عصر جهانی شدن است. بر این اساس، سؤال مقاله این است که فرایند جهانی‌شدن و فضای مجازی چگونه بر هویت ملی جوامع تأثیر گذاشته-اند و اینکه دولت‌ها به منظور صیانت از هویت ملی جامعه‌ی خود، باید چه رویکردی در برابر فرایند جهانی شدن اتخاذ نمایند؟ در این پژوهش با رویکردی نظری و با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی به این سؤال پاسخ داده می‌شود. به طورکلی پاسخ مقاله بدین ترتیب است که گسترش و فراگیری جهانی‌شدن و فضای مجازی و تأثیرات آن‌ها، موجب شکل‌گیری و تقویت الگوهای هویتی دیگری غیر از هویت‌ ملی یعنی هویت‌‌ فراملی و هویت‌های فروملی (قومی) و درنتیجه، ایجاد تزلزل در تعیین و انتخاب اولویت‌ها در میان سطوح هویتی و شکاف و تعارض هویتی و بروز بحران هویت و تضعیف هویت ملی در بسیاری از جوامع گشته است؛ اما با تمام این‌ها، جهانی‌شدن و فضای مجازی در کنار چالش‌هایی که برای هویت ملی جوامع ایجاد می‌کنند، فرصت‌ها و امکاناتی را نیز پیش‌روی دولت‌ها قرار می‌دهند که آنان در صورت شناخت صحیح این پدیده‌ها و مواجهه‌ی منطقی با آن‌ها، می‌توانند از آن فرصت‌ها بهره برده، بر چالش‌های هویتی غلبه نموده و از هویت ملی کشور صیانت نمایند.

Dr. Majid Abbaszadeh Marzbali

Abstract

The purpose of this article is to examine how the process of globalization and cyberspace affect the national identity of societies and the need for governments to take steps to protect national identity in the age of globalization. Accordingly, the question of the article is how the process of globalization and cyberspace have affected the national identity of societies - and what approach should governments take to the process of globalization in order to protect the national identity of their society? In this research, this question is answered with a theoretical approach and using a descriptive-analytical method. In general, the answer of the article is that the expansion and pervasiveness of globalization and cyberspace and their effects, lead to the formation and strengthening of identity models other than national identity, ie transnational identity and transnational (ethnic) identities and, consequently, hesitation in determining and selecting priorities in There has been a gap between identity levels and identity conflict and the emergence of identity crisis and the weakening of national identity in many societies; But with all this, globalization and cyberspace, in addition to the challenges they pose to the national identity of societies, also present opportunities and possibilities to governments that they can take advantage of if they properly understand these phenomena and deal with them logically. Overcome identity challenges and protect the national identity of the country

Keywords: Globalization, Cyberspace, National Identity, Transnational Identity, "Ethnic" Transnational Identities, Government Identity Function

منابع

احمدی، حمید (1390). بنیادهای هویت ملی ایرانی: چارچوب نظری هویت ملی شهروندمحور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

ادریسی، افسانه (1386). «عوامل مؤثر بر نگرش جوانان نسبت به فرهنگ جهانی»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 32.

اشرف، احمد (1395). هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین حمید احمدی، تهران: نشر نی.

بشیریه، حسین (1383 الف). عقل در سیاست، تهران: نگاه معاصر.

بشیری، سعید؛ ابطحی، سیدمصطفی و مرشدی¬زاد، علی (1399). «نقش فضای مجازی بر وضعیت حوزه عمومی در ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی، شماره 48.

بشیریه، حسین (1383 ب). «توسعه سیاسی و بحران هویت ملی»(مصاحبه)، در: داود میرمحمدی، گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران، تهران: موسسه مطالعات ملی.

بنی¬هاشمی، میرقاسم (1390). «الگوی پیش¬بینی تحولات قومی در ایران»، در: مجموعه مقالات آینده¬شناسی هویت¬های جمعی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.

جعفری، احمد و یزدانی، مرجان و قبادی، مجید (1393). «بررسی عوامل مرتبط با هویت ملی دانش¬آموزان متوسطه شهر کرج»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 58.

جنیدی جعفری، محمود و کوثری، ابوذر (1392). «چشم¬انداز رابطه قومیت¬ها و دولت در عصر جهانی¬شدن با تأکید بر شرایط کنونی ایران». جستارهای سیاسی معاصر، سال 4، شماره 3.

حافظ نیا، محمدرضا (1393). جغرافیای سیاسی فضای مجازی، تهران: سمت.

حسینی پاکدهی، علیرضا و یارقلی، مریم (1391). «سبک زندگی در سریال‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، تحلیل نشانه‌شناختی سریال‌های شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای فارسی‌وان و پی‌ام‌سی (فمیلی)»، فصلنامه رسانه، سال 23، شماره 3.

حق¬شناس، محمدجواد (1393). دولت ملی در عصر جهانی¬شدن: تحولات و پیامدها، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

خدایی، ابراهیم و مبارکی، محمد (1387). «سرمایه اجتماعی و هویت»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 16.

ربانی، جعفر (1381). هویت ملی، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

زارعی، عباس (1392). «تعامل زبان، هویت و اینترنت»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 30.

زهیری، علیرضا (1389). جمهوری اسلامی ایران و مسئله هویت ملی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

سامانی، سمانه و فراهانی، اعظم (1395). «هویت آنلاین و اینستاگرام (مطالعه چگونگی نمایش هویت جوانان در اینستاگرام)»، فصلنامه رسانه، سال 27، شماره 2.

سریع‌القلم، محمود (1384). ایران و جهانی‌شدن، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.

سلیمی، حسین (1392). نظریه¬های گوناگون درباره جهانی¬شدن، تهران: سمت.

شهرام¬نیا، امیرمسعود (1386). جهانی¬شدن و دموکراسی در ایران، تهران: نشر نگاه معاصر.

صالحی¬امیری، سیدرضا و افروغ، محمدصالح (1392). «نقش ماهواره در شکل‌گیری هویت ملی (مطالعه موردی مؤسسه همشهری)»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 15.

عباسی¬ قادی، مجتبی و خلیلی ¬کاشانی، مرتضی (1390). تأثیر اینترنت بر هویت ملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

عدلی‌پور، صمد؛ سلیمانی، حمید و مفاخری، اقبال (1393). «رابطه مصرف رسانه‌ای با هویت اجتماعی و سبک زندگی نوین در بین جوانان شهر تبریز»، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال 21، شماره 79.

قادرزاده، امید و احمدپور، مریم (1390). «کاربری اینترنت و تأثیر آن بر هویت اجتماعی: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه کردستان»، مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 39.

قربان‌زاده سوار، قربانعلی؛ رحمتی، مهدی و ناطقی، هاشم (1395). «رسانه و هویت ملی؛ مطالعه موردی تأثیر رسانه در شاخص‌های هویت ملی»، دو فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، سال 6، شماره 1.

قوام، عبدالعلي (1382). چالش‌هاي توسعه سياسي، تهران: قومس.

قوام، عبدالعلی (1384). «بحران معنا در عصر جهانی‌شدن»، در: سید محمدکاظم سجادپور، جهانی‌شدن: برداشت‌ها و پیامدها، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

کاویانی‌راد، مراد (1384). «بنیادهای جغرافیای فرهنگ ایرانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 28.

کریمی، علی (1390 الف). درآمدی بر جامعه-شناسی سیاسی تنوع قومی؛ مسائل و نظریه¬ها، تهران: سمت.

کریمی، علی (1390 ب). «پیش¬بینی آینده تحولات قومی در ایران»، در: مجموعه مقالات آینده-شناسی هویت¬های جمعی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.

کریمیان، زهرا و احمدوند، علی‌محمد (1391). «جامعه اطلاعاتی، هویت فرهنگی و رسالت دانشگاه‌ها»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 5، شماره 3.

گرگی، عباس (1385). «اینترنت و هویت»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 25.

گل¬محمدی، احمد (1389). جهانی¬شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.

گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.

گیدنز، آنتونی (1378 الف). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

گیدنز، آنتونی (1378 ب). راه سوم، بازسازی سوسیال‌دموکراسی، ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، تهران: شیرازه.

گیدنز، آنتونی (1384). چشم¬اندازهای جهانی، ترجمه محمدرضا جلایی پور، تهران: انتشارات طرح نو.

مرتضایی فریزهندی، کبری و ادریسی، افسانه (1393). «هویت‌یابی ملی در فضای رسانه‌ای»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 58.

معینی¬ علمداری، جهانگیر (1384). «هویت و مجاز: تأثیر هویتی اینترنت»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 4.

مقصودی، مجتبی (1391). «مقدمه‌‌»، در: مجتبی مقصودی، هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

میرمحمدی، داود (1381). «جهانی‌شدن، ابعاد و رویکردها»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 11.

میرمحمدی، داود (1394). فضای مجازی و تحولات هویتی در ایران، تهران: نشر تمدن ایرانی.

نادمی، داوود (1388). «دیدگاه¬های موافقان و مخالفان جهانی¬شدن»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 268-267.

نساج، حمید (1387 و 1388). «جهانی‌شدن و هویت اقوام ایرانی: با تأکید بر مؤلفه‌های زبان و آداب‌ورسوم»، دو فصلنامه تخصصی پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره 5.

نظری، علی¬اشرف و قلی¬پور، مجتبی (1395). «کنش-ها و تعاملات قومی در فضای مجازی: فرصت¬ها و چالش¬ها»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین¬المللی، شماره 27.

هاشمی‌زاده، سیدرضا و انصاری نسب، بنیامین (1396). عصر مجازی؛ تأملی بر کارکردها و رویکردهای جامعه‌ مجازی، تهران: انتشارات تیسا.

Bauman, Z (2001). Identity in the Globalization World Culture. in Eliezer Ben-Rafael and Yitzhak Stereng. Identity Culture and Globalization. Boston: Brill.

Bruns, Axel (2008). “Life beyond the Public Sphere: Towards e Networked Model for Political Deliberation”, Information Polity, Vol. 13, No 1-2.

Elkins, David J (1997). “Globalization, Telecommunication and Virtual Etnic Communities”, Interational political Science Review, Vol. 18, No. 2.

Poole, Ross (2003). “National Identity and citizenship”, in the Martin Lins, Identities, U.K. Black well publishing.

Parekh, Bhikhu (2008). The Politics of Identity: Political Principle for an Interdependendent World, New York: Palgrave Macmillan.

Pruthi, Raj Kumar (2006). Globalization and the new civilization, New Dehli: Alfa.

Saha, T. k (2009). “War on World in Cyber Space-legal Constraints and Conflicts Between Rights of Privacy and Freedom of Speech”, Journal of Intellectual Property, Vol. 14, No. 6.

Taylor, Gary and Spencer, Steve (2004). Social Identities Multidisciplinary Approaches, London: Routledge.

Woodward, Kath (2000). Questioning Identity: Gender, Class, Nation, London: Rutledg