مقایسه سیاست خارجی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه

جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از قدرت‌های بزرگ منطقه خلیج‌فارس می‌باشند که هرکدام از آن‌ها به دنبال پیگیری منافع خود در این منطقه هستند. هر اقدامی که توسط عربستان سعودی در سال‌های اخیر به‌ویژه در خصوص بحران سوریه، بحران یمن و بحرین صورت گرفته است منجر به واکنش جمهوری اسلامی ایران گشته است. جمهوری اسلامی ایران این اقدامات را تهدیدی علیه امنیت منطقه‌ای و ملی خود می‌بیند؛ بنابراین، سؤال پژوهش این است که در مقایسه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه به‌ویژه در خصوص بحران سوریه، یمن و بحرین چه تفاوتی وجود دارد؟ فرضیه این مقاله بر این است که سیاست خارجی عربستان سعودی بر مبنای واقع‌گرایی تهاجمی است درحالی‌که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر مبنای واقع‌گرایی تدافعی است

Knowledge of political interpretation

Vol 1, No 1, Autumn 2019

ppt 35-70

Received: 25, SEP, 2019

Accepted: 09, DEC, 2019

Comparison of foreign policy of Saudi Arabia and Islamic Republic of Iran in the Middle East

Mohammad Reza Bahadorkhani

Seyed Mohammad Reza Mousavi

Saeed Chehre Azad

Abstract

The Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia are major powers in the Persian Gulf region, each seeking to pursue its own interests in the region. Any action taken by Saudi Arabia in recent years, especially the Syrian crisis, the Yemen crisis, and the Bahrain crisis has led to the reaction of the Islamic Republic of Iran. The Islamic Republic of Iran sees these actions as a threat to its regional and national security, so the question is, what is the difference between the foreign policy of the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia in the Middle East, especially regarding the crisis in Syria, Yemen and Bahrain? The hypothesis of this article is that Saudi Arabia's foreign policy is based on offensive realism while the Islamic Republic's foreign policy is based on defensive realism.

Key words: offensive foreign policy, defense foreign policy, Syrian crisis, Yemen and Bahrain.

منابع

- آدمی، علی (۱۳۹۰)، «بحران بحرین و امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و یکم، شماره ۶۲.

- احمدیان، حسن و محمد زارع، (۱۳۹۰)، «استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب»، فصلنامه ره نامه سیاست‌گذاری، سال دوم، شماره ۲.

- تابناک (1393)، «آیا ایران واقعا یمن را به کنترل خود در آورده است؟»

http://www.tabnak.ir/fa/news/475051/

- تلاشان، حسن (1391)، «انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن بر تحولات ژئوپلیتیک شیعه در یمن»، فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه شناسی، سال دهم، شماره 40.

- جانسیز، احمد، بهرامی مقدم، سجاد، و علی ستوده، (۱۳۹۳)، «رویارویی ایران و عربستان در بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره ۱۲.

- جعفری ولدانی،اصغر(۱۳۸۸)، چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

- جعفری ولدانی، اصغر (1388)، «عربستان و رویای تسلط بر یمن»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 17.

- خادم، فاضله (۱۳۸۸)، «بازتاب بازی عربستان و ایالات‌متحده بر امنیت ملی ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم شماره ۳.

- سردار، حمید، موسوی، میرهادی (۱۳۹۴)، «جایگاه یمن در سیاست خارجی عربستان سعودی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، شماره ۱.

- شجاع، مرتضی(۱۳۸۶)، «رقابت‌های منطقه‌ای ایران و عربستان و موازنه نیروها در خاورمیانه»، فصلنامه سیاسی اقتصادی، شماره ۲۴۰-۲۳۹.

- شیرخانی، محمدعلی و حامد مهاجرپور، (۱۳۹۱ )، «واقع‌گرایی و نقش منابع انرژی در سیاست خارجی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌الملل، شماره ۱۳.

- کوهکن، علیرضا و تجري، سعید (۱۳۹۳)، «بحران سوریه و سیاست منطقه‌ای عربستان سعودي(۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی، شماره ۱۰.

- دهشیار، حسین (۱۳۹۲)، «عربستان: کنشگر منطقه‌ای در بستر تحولات ویژه»، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره ۳.

- زنگنه، پیمان و حمیدی، سمیه (1395)، »بازنمود ماهیت منطق حاکم بر کنشگری ایران و عربستان در بحران یمن»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 18.

- کرمی، کامران (1395)، «پیامدهای منطقه‌ای تحولات یمن بر الگوی رفتاری عربستان»، مرکز مطالعات بین‌المللی صلح.

- محمدخانی، علیرضا (۱۳۸۸)، «تبیین رویکرد نوواقع‌گرایی در روابط بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات سیاسی، دوره ۱ شماره ۳.

- مدنی، سید مهدی و هواسی، حسین (۱۳۹۳)، «رفتارشناسی سیاست خارجی عربستان در قبال مصر و بحرین بعد از انقلاب‌های عربی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره ۳۹.

- مرادی، اسدالله، شهرام نیا، امیر مسعود (۱۳۹۴)، «بحران سوریه و امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره ۱۵.

- مصلی نژاد، عباس (۱۳۹۰)، «تحلیل سیاست موازنه قدرت ایران در رهیافت رئالیستی و نئورئالیستی روابط بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، شماره ۱.

- نجات، سید علی، موسوی، سید راضیه و صارمی، محمدرضا (۱۳۹۵)، «راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره ۳۳.

- نجات، سیدعلی و جعفری ولدانی، اصغر (۱۳۹۲)، «بررسی نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، سال سوم، شماره ۸.

- نیاکویی، سید امیر و بهمنش، حسین، (۱۳۹۱)، «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره ۴.

- نیاکوئی، سید امیر، ستوده، علی‌اصغر (۱۳۹۴)، «ماهیت راهبرد عربستان سعودی علیه انقلاب اسلامی ایران در منازعات سوریه و عراق»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره ۱۷.

- والتز، کنت، (۱۳۹۴)، نظریه سیاست بین‌الملل، ترجمه، طالبی آرانی، روح‌الله، تهران: مخاطب، چاپ اول.

- یوسفی، جعفر، (۱۳۹۵)، «نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در بحران سوریه و عراق»، مجله پژوهش ملل، دوره اول، شماره ۴.

- Biswell, Anthony & DeLozier, Elana (2017), “Talks could help degrade Iran's influence in Yemen,” Available at :http://www.thenational.ae/opinion/comment/talks-could-help-degrade-irans-influence-in-yemen

- Cordesman, Anthony. (2015). American, Saudi Arabia and the Strategic Importance of Yemen, Washington DC: Center for Strategic and International.

- Crilly, Rob (2017), “ Iran sends Afghan proxy forces to Yemen as support for Houthis increases.” Available at: http://www.thenational.ae/world/middle-east/iran-sends-afghan-proxy-forces-to-yemen-as-support-for-houthis-increases

- Nazemroya, Mahdi Darius. (2015), “The Geopolitics Behind the War inYemen”, Part 1, available at: www.strategic-culture.org/news/2015/03/30/thegeopoliti

- Purple, Matt, “Why Saudi Arabia is Hammering yemen,” April 12, 2016.

Available at: http://nationalinterest.org/feature/why-saudi-arabia hammering-yemen-15748

- Rafizadeh, Majid (2016), “Iran is Offering to Resolve Yemen’s War; The Agenda?”

Available at: http://www.huffingtonpost.com/majid-rafizadeh/iran-is-offering-to-resol_b_8200914.html

- Saul, Jonathan, Hafezi, Parisa and Michael Georgy (2017), “War in Yemen: Iran steps up support for Houthis,” Available at: http://www.smh.com.au/world/war-in-yemen-iran-steps-up-support-for-houthis-20170323-gv4mda.html

- Terrill, Andrew (2011), The Saudi-Iranian Rivalry and The Future of Middle East Security, Strategies Studies Institute.

- irandaily. (2015, April 22). Retrieved from Iran’s peace plan for Yemen benefits region:http://www.iran-daily.com/News/116351.html? catid=3&title =Iran-s-peace-plan-for-Yemen-benefits regionIran%E2%80%99s%20peace%20plan%20for%20Yemen%20benefits

- TRANSFELD, M. ( 2017, February 14). Retrieved from Iran’s Small Hand in Yemen: https://carnegieendowment.org/sada/67988