دیپلماسی رسانه ای و نقش شبکه های اجتماعی مجازی

دیپلماسی رسانه‎ای یکی از مهم‎ترین ابزارهای مبادلات سیاسی و تعامل بین کشورها در سطح جهانی محسوب شده و بخش مهمی از دیپلماسی عمومی کشورهای قدرتمند جهان را به خود اختصاص داده است. رسانه‎های اجتماعی به‌عنوان بستر تعاملات اجتماعی و سیاسی نقش یگانه‌ای در توسعه و رشد دیپلماسی رسانه‌ای داشته‌اند. هدف از انجام ¬پژوهش حاضر، بررسی نقش شبکه اجتماعی در شکل‌گیری دیپلماسی فضای مجازی است. در این تحقیق از روش کیفی تئوری داده بنیاد استفاده‌شده است. جمع‎آوری اطلاعات با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته و مسئله محور بوده و به این منظور با 10 نفر از اساتید دانشگاه در حوزه علوم سیاسی و ارتباطات و کارشناسان روابط بین‌الملل در خصوص تأثیر فضای مجازی و با اشاره به یکی از این شبکه‌ها (توییتر) مصاحبه انجام‌گرفته و داده‎ها با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل‌شده است. مدل نهایی تحقیق شامل موقعیت، کاربران، عوامل توسعه‎ای، فرصت در حوزه عمومی، فرصت در حوزه دیپلماسی داخلی، فرصت در دیپلماسی خارجی، تهدیدات رسانه‎ای دیپلماسی، مزایا و چالش‌ها است. یافته‎های تحقیق نشان داد که به دلیل ظرفیت سیاسی و اجتماعی بالای شبکه اجتماعی توییتر، شتاب در اطلاع‎رسانی و انتقال اطلاعات و برتری نسبی نسبت به شبکه‎های اجتماعی دیگر، نقش و تأثیر آن در دیپلماسی رسانه‎ای ایران به‌شدت محسوس و قابل‌توجه است.

Media diplomacy and the role of virtual social networks

Abstract

Media diplomacy is one of the most important tools of political exchanges and interaction between countries in the world and is an important part of public diplomacy of the powerful countries of the world. Social media as a platform for social and political interactions has played a unique role in the development and growth of media diplomacy. The purpose of this study is to investigate the role of social network in the formation of cyberspace diplomacy. In this research, the qualitative method of data foundation theory has been used. Data collection using interview technique is semi-structured and problem-oriented and for this purpose with 10 university professors in the field of political science and communication and international relations experts on the impact of cyberspace and referring to one of these networks (Twitter The interview was conducted and the data were analyzed using open, axial and selective coding. The final research model includes position, users, development factors, opportunities in the public sphere, opportunities in the field of domestic diplomacy, opportunities in foreign diplomacy, media threats to diplomacy, advantages and challenges. The research findings showed that due to the high political and social capacity of the Twitter social network, the acceleration in informing and transmitting information and the relative superiority over other social networks, its role and impact in Iranian media diplomacy is very tangible and It is noteworthy

Keywords: media diplomacy, cyberspace, social network, communication

منابع

استراوس، انسلم وجولیت کوربین (1385). اصول روش تحقیق کیفی نظریه مبنایی، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

اسماعیلی، محمد (1389).«دیپلماسی رسانه‌ای»، ناشر: موسسه جام جم.

بزرگمهری، مجید. نعمتی، فاطمه (1390). تأثیر دیپلماسی رسانه‌ای بر سیاست خارجی: تبیین و راهکارها، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره هفدهم.

پاستر، مارک (1373). عصر دوم رسانه‌ها،ترجمه غلامحسین صالح یار، تهران: موسسه ایران.

جعفری، علی؛ روحانی، مهدی (1393)، بررسي نقش اينترنت در توسعه سياسي، فصلنامه پژوهش مویک‌های ارتباطي، سال بيستم، شماره 1 (پیاپی 77)، صص 142-123

خانیکی، هادی. بابایی، محمود (1390). فضای سایبری و شبکه‌های اجتماعی، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی.

خبرگزاری مهر (1395). توسعه دیپلماسی در عرصه فضای مجازی، کد خبر:20562.

خرازی، رها (1387).«سایبر دیپلماسی در عصر تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات» مجموعه مقالات قدرت سایبری، چاپ اول، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.

خلیل‌زاده، سید محمدمهدی (1389). دیپلماسی رسانه‌ای، تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه.

دعاگویان، داوود (1388). نقش تلویزیون جهانی در دیپلماسی رسانه‌ای و سیاست خارجی، فصلنامه افق: سال 5، شماره 67.

دهشیری، محمدرضا (1393). دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: ناشر علمی و فرهنگی.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ خرمشاد، محمدباقر؛ رستگاری (1394)، مؤلفه‌های کلیدی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، رهیافت انقلاب اسلامی پاییز 1394 - شماره 32، صص 24-3

ژودیت، لازار (1391). افکار عمومی، ترجمه کتبی، نشر نی، ص 234.

ساداتی، سید نصرالله (1393). نقش دیپلماسی رسانه‌ای در روابط بین‌الملل، فصلنامه رسانه، سال بیست و پنجم، شماره 3.

سازمند، بهاره؛ براتی، مسعود (1393)، الزامات و چالش‌های دیپلماسی عمومی ایران در عصر جهانی‌شدن، نشر مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن، چاپ اول

سوری، جواد (1386). رسانه و سیاست خارجی، ص 53.

شیرازی، محمد (1383). جنگ روانی و تبلیغات، مفاهیم و کارکردها، نشر نی، ص 120.

ظریف، محمدجواد (1387). دیپلماسی چندجانبه چاپ اول، جلد اول، تهران: وزارت امور خارجه.

فرهنگی، علی‌اکبر؛ قرائتی، علیرضا، کربلایی حاجی اوغلی، حسن (1393)، دیپلماسی دیجیتال و روابط میان دولت‌ها در جوامع معاصر، فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، سال 9، شماره 24، صص 99-89

عباسی، حسن؛ شریعت، جهانگیر (1397)، کارکرد سیاسی شبکه‌های اجتماعی مجازی، فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره سی‌ام، زمستان 1397، صص 150-127

کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد جامعه و فرهنگ: ظهور جامعه شبکه‌ای، جلد 1، ترجمه (احد علیقلیان و افشین خاک‌باز)، تهران: انتشارات طرح نو.

کاستلز، مانوئل (1389). عصر اطلاعات: اقتصاد جامعه و فرهنگ (ترجمه احد علیقلیان و افشین خاک‌باز). تهران: طرح نو.

کاظم‌پور، سید محمد (1383). چارچوب مفهومی و پژوهشی برای مطالعات سیاست خارجی، انتشارات وزارت امور خارجه

کولایی، الهه؛ شکاري، حسن؛ احمدي نیا، مسعود (1392)، دیپلماسی سایبري آمریکا (مطالعه موردي جمهوري آذربایجان)، فصلنامه آسیاي مرکزي و قفقاز، شماره 82، تابستان 1392، صص 101-81

کوهی نصرآبادی، محسن. واحدیان، مرتضی (1396). مطالعه و بررسی میزان سرمایه فرهنگی در بین کاربران شبکه اجتماعی تلگرام. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، شماره 4 (پیاپی 92)، سال 24.

گیلبا، اتیا (1388). ارتباطات جهانی و سیاست خارجی، مترجم: حسام‌الدین آشنا و محمد اسماعیلی، انتشارات دانشگاه امام صادق.

ماه‌پيشانيان، مهسا. 1390. «آسيب¬هاي سياسي و رواني شبكه¬هاي اجتماعي». ماهنامه ره‌آورد نور. 35.

محمد پور، احمد (1385). جامعه شبکه‌ای: ابعاد اجتماعی رسانه جدید. نشریه جهانی رسانه پایگاه نشریات الکترونیک دانشگاه تهران، بازیابی.

مرادی، فهناز (1392). بررسی دیپلماسی رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران بامطالعه موردی شبکه پرس تی وی، دانشگاه تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

موسویان، مرتضی. محمدصادق، افراسیابی (1396). سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی، منتخب همایش ملی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی، تهران: انتشارات پشتیبان ص 16

هایم، مایکل (1390). متافیزیک واقعیت مجازی، ترجمه سروناز تربتی، تهران: انتشارات رخدادنو.

وبستر، فرانک (1383). نظریه جامعه اطلاعاتی (ترجمه اسماعیل قدیمی). تهران: قصیده‌سرا.

Louw, Eric (2005) the media and political process pub sage

Subramanian and Kats (2011) the global fiow of in for mation: legal social and cultural perspectives. Ny: New York university press.

Cotton ,R (2015) communication and in for mation technologies annual politics partici pation and produe tion. bingley: emerald group publishing limited

Trentin.G(2011) technology and knowledge flow the power of net work. chandos infor mation professional seriesi kindle edition

Folsom.T (2007) pcfining cyber space

Webtrends.abut.com/od/web glossary-2 htm (2011)

Reed.TV. (2005). The Art of protest university of Minnesota press

Wasserman. H (2007). Is a new World wide web possible an Explorative Comparison of the use of ICTs by two south African Movements Studies Review volume 50 number?

Petit. C (2004). Social Movement Networks in Internet Discourse presented at the annual meetings of the American Sociological Association san Francisco